Ngày 28/2, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng đã chủ trì buổi kiểm tra 16  Bộ trong việc thực hiện các chỉ đạo, nhiệm vụ Chính phủ, Thủ tướng giao trong cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa xuất nhập khẩu và việc cắt giảm các điều kiện kinh doanh.

Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng, Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng nhấn mạnh việc cải cách phải đồng bộ, hiệu quả, nhất quán. - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Theo yêu cầu của Chính phủ, 11 Bộ phải cắt giảm 50% số mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành và 50% thủ tục kiểm tra. Trong đó nhiều nhất là Bộ Y tế có 802 mặt hàng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có 7.698 dòng hàng thuộc 251 nhóm sản phẩm, Bộ Thông tin và Truyền thông có 143 mặt hàng, Tài nguyên và Môi trường có 110 mặt hàng, Bộ Giao thông vận tải có 128 mặt hàng…

Còn các điều kiện kinh doanh được quy định tại 237 văn bản quy phạm pháp luật, với 3.571 điều kiện kinh doanh cho 243 ngành nghề thuộc phạm vi quản lý của 13 Bộ. Trong đó nhiều nhất là Bộ Công Thương (1.215 điều kiện, đã cắt giảm 675), Bộ Y tế (853 điều kiện), Bộ Giao thông vận tải (498), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (345), Bộ Tài chính (447), Xây dựng (280), Thông tin và Truyền thông (250), Giáo dục và Đào tạo (241)…

Tại buổi kiểm tra, đại diện các Bộ, cơ quan đã trình bày các phương án, kế hoạch cắt giảm danh mục hàng hoá phải kiểm tra chuyên ngành, đơn giản hoá thủ tục kiểm tra và cắt giảm điều kiện kinh doanh. Chẳng hạn Bộ GTVT cho biết sắp tới sẽ cắt giảm 282 điều kiện kinh doanh nằm tại 20 nghị định khác nhau.

Các Bộ chuyển động không đều

TS Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định “đà cải cách đang rất tốt, tạo niềm tin rất cao cho doanh nghiệp”. Tuy nhiên, ông lưu ý rằng các Bộ phải cắt giảm thực sự, đồng thời nhắc lại ý kiến Thủ tướng cho rằng từ lời nói đến hành động và từ hành động cho đến khi đạt được lợi ích phát triển là một khoảng cách.

“Qua báo cáo của các Bộ, tôi thấy việc cắt giảm danh mục hàng hóa phải kiểm tra đã khá rõ, khá đúng tiến độ, nhưng đề xuất cắt giảm thủ tục rất ít. Cỗ xe đã chuyển động rồi mà nay dừng lại là rất nguy hiểm”, ông nói.

Trong khi đó, TS Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng cải cách lần này nhận được sự chỉ đạo rất quyết liệt, trực tiếp, cụ thể từ Chính phủ và các Bộ đã bắt đầu tự cải cách. Tuy nhiên, kết quả đạt được chưa đều, có bộ làm nhanh, làm tốt, có kết quả, như Bộ Công Thương, Bộ Y tế. Nhưng các cơ quan còn lại vẫn đang dừng lại ở mức có phương án, thậm chí mới có ý tưởng chứ chưa có phương án.

"Ở đâu lãnh đạo Bộ, đặc biệt là Bộ trưởng, chỉ đạo sát sao, quyết liệt, thì ở đó có kết quả tốt, chuyển biến nhanh. Tình trạng này cho thấy các Bộ trưởng chuyển động không đồng đều. Nhìn vào kết quả có thể thấy Bộ nào thực sự quyết tâm", ông nhận xét và cho rằng “sự chống đối, hay nói cách khác là chần chừ trong cải cách, vẫn còn rất lớn trong nội bộ các Bộ".

Ông Cung dẫn câu chuyện cắt giảm thủ tục ở Bộ Công Thương diễn ra khá nhanh, nhưng từ khi bắt đầu chuyển động đến lúc có nghị định chính thức cũng mất 4-5 tháng. "Chính phủ đặt ra mục tiêu cắt giảm 50% thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, thì cần phải chuyển động nhanh hơn, thực hiện quyết liệt hơn mới có thể đạt được. Nay đã là cuối tháng 2, đầu tháng 3", ông Cung sốt ruột.

Thành viên tổ công tác, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn đồng tình với kiến nghị của các chuyên gia là phải ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối mạnh mẽ hơn nữa để quản lý.  "Hiện chúng ta xuất nhập khẩu trên 400 tỉ USD/năm, cần hướng tới thực hiện thủ tục điện tử 100%. Kiểm soát được từng thủ tục hành chính ở 171 cửa khẩu quốc gia, kiểm soát được từng hành vi của công chức hải quan thì mới giám sát được toàn bộ hoạt động", ông Tuấn nói.

Thứ trưởng Tuấn lưu ý rằng tỷ lệ kiểm tra chuyên ngành đã giảm được từ 35% số lô hàng trước đây xuống còn khoảng 26% năm 2017, nhưng ngay cả khi năm 2018 giảm được xuống 15% thì tỉ lệ này vẫn cao hơn trung bình các nước là 7%.

Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Truy tìm các rào cản, giấy phép còn núp bóng

Kết luận buổi kiểm tra, Tổ trưởng Tổ công tác Mai Tiến Dũng ghi nhận những chuyển động vừa qua của các Bộ đã được các doanh nghiệp đánh giá cao. Tuy nhiên, việc cải cách cần đi vào chiều sâu hơn nữa để thu hút đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng.

Tổ trưởng Tổ công tác cho biết ngay sau buổi kiểm tra sẽ có báo cáo Thủ tướng Chính phủ, trước hết phải xử lý được vấn đề kiểm tra chồng chéo giữa các Bộ. Đồng thời sẽ báo cáo Thủ tướng đồng ý chủ trương một nghị định sửa nhiều nghị định để cắt giảm các điều kiện kinh doanh và ban hành theo trình tự rút gọn.

Tổ công tác đề nghị sau buổi kiểm tra, các Bộ xây dựng phương án chính thức, rõ ràng cho từng vấn đề, từ ngày 15/3 Tổ sẽ làm việc với từng Bộ.

“Mỗi tháng sẽ kiểm tra ít nhất 4 đơn vị, lần này xuống tận huyện, tận địa phương. Bởi rào cản không phải chỉ ở trên Bộ mà còn ở nhiều ngóc ngách khác”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nêu rõ và lưu ý các Bộ không được xây dựng phương án cắt giảm hình thức, bởi các buổi kiểm tra sẽ có sự tham gia của các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp. Đồng thời, việc cắt giảm phải thực chất, “tránh tình trạng gom nhiều điều kiện kinh doanh lại làm một, không bỏ cái này mọc cái khác, không cài cắm câu chữ để bẫy doanh nghiệp”.

Bộ trưởng cũng lưu ý điều kiện kinh doanh phải nằm ở cấp nghị định, nhưng trên thực tế nhiều khi lại núp dưới các công văn, như vậy là sai thẩm quyền, không đúng quy định mà doanh nghiệp vẫn phải làm. Ông lấy ví dụ, nhập khẩu xe lại phải có giấy chứng nhận kiểu loại linh kiện của lốp, gương chiếu hậu, đèn chiếu sáng phía trước…. “Đây thực ra là điều kiện kinh doanh lẩn khuất”, Bộ trưởng nêu rõ.

Về hoạt động kiểm tra chuyên ngành, tinh thần là phải đổi mới mạnh mẽ phương thức kiểm tra, áp dụng quản lý rủi ro, chuyển từ tiền kiểm hang hậu kiểm, quan tâm công bố công khai các tiêu chuẩn, quy chuẩn, cũng không được biến tiêu chuẩn, quy chuẩn thành điều kiện kinh doanh.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho biết VPCP sẽ ngồi với các Bộ cùng bàn bạc nếu còn sự khác nhau về quan điểm để đến 30/6 năm nay ban hành được nhiều nhất các văn bản quy phạm pháp luật, qua đó cắt giảm các thủ tục, điều kiện. VPCP cũng sẽ mời các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng ngồi lại, cùng rà soát lại một lần nữa trước khi các văn bản được ban hành.

“Làm tốt cải cách hành chính chính là tạo dư địa rất lớn cho trăng trưởng. Việc cải cách phải đồng bộ, hiệu quả, nhất quán”, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh.

Hà Chính